Özet

İttihat ve Terakki Cemiyeti (ITC)’nin II. Meşrutiyet ilanı öncesi Balkanlar’daki örgütlenmesinde Arnavut milliyetçilerinin rolü büyüktür. II. Abdülhamid’in II. Meşrutiyeti ilan etmek zorunda kalmasını sağlayan olaylar zinciri ve bu olayların ana aktörlerinin Arnavut olması dikkat çekicidir. Osmanlı Devleti’nin hızla Rumeli’de toprak kaybetmesini gören Arnavutlar, gerek II. Abdülhamid’in istibdat döneminde gerekse II. Meşrutiyet’in ilanından sonra, büyük bir ulusal kültür hamlesi ve milliyetçi örgütlenme çalışmaları yapmışlardır. Arnavut milliyetçileri, Meşrutiyet ilanının Arnavut ulusal hareketinin gelişmesi için ideal bir ortam yaratacağını düşündükleri için ITC’nin yanında yer almışlardır. ITC’nin iktidara gelince sıkı merkeziyetçi ve Türkleştirici tutum izlemesi nedeniyle adem-i merkeziyetçi politika izleyen Ahrar Fırkası Arnavutlara uygun geldiği gibi, bu fırkanın İngiliz desteği de ilerideki özerk ya da bağımsız Arnavutluk için bir güvence olarak görülmeye başlamıştır. Bu yazının amacı 31 Mart Olayı sırasında direkt veya dolaylı yer alan Arnavut aktörleri kısaca değerlendirmektir. Bu aktörlerden direkt yer alanların (İsmail Kemal Bey, Müfit Bey, Esat Paşa Toptani, İbrahim Temo gibi) 31 Mart Olayı hazırlık süreci, olay sırasındaki rolleri, Arnavut milliyetçiliği ve Arnavutluk'un bağımsızlığı ilgili faaliyetleri değerlendirilmiştir. 31 Mart Olayı sırasında dolaylı olarak yer alanların (Hasan Priştina, Şahin Kolonya, Necip Draga, Avlonyalı Süreyya Bey, Mithat Fraşeri gibi) ise Arnavut milliyetçiliği ve Arnavutluk'un bağımsızlığı ilgili faaliyetlerinin genel olarak değerlendirmesi yapılmıştır.