ÖZ

Edebî eserde kodlanan kolektif bilinç dışı unsurları belirlemeyi hedefleyen arketipsel eleştiri, Carl Gustav Jung tarafından şekillendirilmiştir. Yazar ya da şair, ortak/kolektif bilinç dışında yer alan arketiplere seslendiğinde bireysellikten evrenselliğe uzanabilmektedir. Cumhuriyet dönemi şairlerinden olan Asaf Hâlet Çelebi; Budizm, Eski Doğu inançları, tasavvuf ve Türk divan edebiyatı geleneğine göndermelerde bulunarak mistik bir anlayışla şiirlerini yazar. Masalsı bir atmosfere sahip olan şiirlerinde; bilinç dışında yaşayan hayallerini, insan ruhunun ortak yanlarıyla kaynaştırarak ifade eder. Şiirlerinde yer alan bilinç dışı izlerden birisi de, erkekteki dişil yön olarak tanımlanan “anima” arketipidir. Bu çalışmada, Asaf Hâlet Çelebi’nin şiirlerinde anima arketipinin dışa vurumları araştırılmış ve elde edilen bulgular değerlendirilmiştir. Yapılan çalışma sonucunda Jung’un, her bireyin ortak/kolektif bilinç dışında yer aldığını vurguladığı arketiplerden olan anima arketipinin, Asaf Hâlet Çelebi’nin şiirlerinde de etkin bir şekilde kullanıldığı görülmüştür. Böylece şairin arketiplerden yararlandığı, şiirleri sayesinde bilinç dışındakini bilinç düzeyine çıkarabildiği ve bireysellikten evrenselliğe uzanan köprüyü arketipler ile kurduğu sonucuna ulaşılmıştır.