ÖZ

Doğu Avrupa, İkinci Dünya Savaşı sırasında önemli bir cephe görevi görmüştür. Bu bölge, uzun bir süre Nazi yönetiminin işgali altında kalmıştır. Sinema sanatı da bu işgalden önemli oranda etkilenmiştir. Film üretimi büyük oranda azalmış, bazı ülkelerde de durma noktasına gelmiştir. Naziler ile iş birliği yapan ülkelerde ise film üretimi devam etmiştir. Bu çalışmada, savaş sırasında Doğu Avrupa’da sinemasal üretimin hangi boyutta olduğu ve ideolojik söylemin inkişaf etme biçimleri ortaya çıkarıldı. Bu doğrultuda, İkinci Dünya Savaşı sırasında Doğu Avrupa’da sinemasal üretimi ve üretilen ideolojik söylemi anlamak adına yönetmenliğini Carmine Gallone’nin yaptığı Romanya-İtalya ortak yapımı Odessa Alevler İçinde (Odessa în flăcări, 1942) filmi göstergebilimsel bir yöntemle ele alındı. Filmde, Sovyetler Birliği’nin savaş sırasında ele geçirdiği Besarabya bölgesinin Alman, İtalyan ve Rumen askerleri tarafından geri alınması Kişinevli bir aile ekseninde hikâyeleştirilmektedir. Göstergebilim, göstergelerin anlamlı bir bütün olarak ele alınmasına imkân tanırken, onların toplumsal bağlamlarının da başarılı bir biçimde çözümlenmesine olanak sağlar. Bu yöntemin tercih edilmesinin nedeni, sinemanın ideoloji ve propaganda ile iç içe geçtiği bir dönemde, öne çıkan bir filmin alt metninin kapsamlı bir biçimde analiz edilmesine imkân vermesinden dolayıdır. Film de bununla doğru orantılı bir biçimde, Mihver Devletleri’nin Doğu Avrupa’ya yönelik bakışının başarılı bir biçimde ortaya konulmasından dolayı tercih edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, filmde Alman ve İtalyan askerlerinin Romanya’da bulunmasına ideolojik bir zemin üretildiği, aynı zamanda Sovyetler Birliği’nin ortak bir düşman olduğu mesajının verildiği görülmüştür.