ÖZ

Türk yazınının usta kalemi Orhan Kemal, uzun anlatı biçiminde 1954 yılında yazmış olduğu 72. Koğuş adlı eserinde hapishane ortamı ve mahkûmlar arasındaki ilişkiler aracılığıyla pek çok insanlık durumunu gerçekçi ve yalın bir üslupla anlatır. Yazarın dili yoksullukla ve eğitimsizlikle boğuşan yaşamların dili, var olma serüveninin bir anlatısıdır. Hırsızlık ve cinayet gibi çeşitli suçlardan bir araya gelen suçluların söylemi, umutsuzlukla yaşamaya çalışan ve insani vasıflarını yitirenlerin betimlemesidir. Eser yoğunluklu olarak argo, deyim ve atasözü gibi kalıplaşmış dil birimleri ve kültürel ifadelerle bezenir ve gerçekçi bir anlatı niteliğine bürünür. Böyle zengin bir anlatının çeviri sürecinde çeşitli zorlukların doğması da olasıdır. Bu çalışmada, kaynak ve The Prisoners adlı erek metinde yer alan deyimler karşılıklı olarak ele alınmaktadır. Kuramsal çerçevede öncelikle çeviribilim araştırmacısı Mona Baker’in (1992/2006) deyimlerin çevirisi ile ilgili önerdiği stratejilere değinilmektedir. Bu bölümde deyimlerin çevirisindeki zorluklar vurgulanırken kullanılabilecek çeviri stratejilerine de detaylı olarak yer verilmektedir. Daha sonra “çevirmenin sesine” (Theo Hermans, 1996) kulak verilerek çevirmenin kendi söylemi veya anlatımıyla metinde varlığına ilişkin izlere odaklanılmaktadır. Yapılan incelemeler sonucunda, çevirmenin hangi stratejileri kullanma yönünde kararlar aldığına ilişkin değerlendirmelerde bulunulmakta ve çeviri pratiğinin betimlenmesi amaçlanmaktadır. Ayrıca çevirmen kararları ışığında, yazarının sesinin yanında çevirmenin kendi sesini çeviri metinde duyurduğuna dikkat çekilmekte ve böylelikle metnin yeniden anlatanı olup olamayacağı tartışmaya açılmaktadır.