Özet

1947 yılında Truman Doktrini ile daha yoğun bir ilişkiye dönüşen Türkiye ve ABD ilişkileri kronolojik bağlamda ele alındığı zaman değişken bir seyir izlemiş olup, genel olarak Türkiye ekonomisi bu süreçte olumsuz etkilenmiştir. İkili ilişkilerin dalgalı bir seyir izlemesinin pek çok farklı etkisi olmakla birlikte ABD ile yaşanan en ufak krizlerde bile Türkiye ekonomisi etki altında kalmıştır. Bu çalışmanın amacı, Türkiye ve ABD arasındaki karşılıklı bağımlılık ilişkilerinin 1960- 2018 yılları arasında gerçekleşen dış ticaret verileri üzerinden sektörel etkisini analiz etmektir. Çalışmayı diğer araştırmalardan ayıran özelliği ise tarımsal hammadde, gıda, mal ve hizmet ile toplam ithalat-ihracat değerlerini her iki ülke arasında ele almış ve yöntem bakımından ilişkileri çok yönlü değerlendirmiş olmasıdır. Çalışmada her iki ülke için Dünya Bankası’nda yer alan istatistiklerden “tarımsal hammadde ihracatı, tarımsal hammadde ithalatı, toplam ithalat, gıda ithalatı, gıda ihracatı, mal ve hizmet ihracatı ve toplam ihracat değerleri kullanılarak Vektör Otoregresyon modeli ile içsel ve dışsal olmak üzere her bir parametrenin yönü tayin edilmektedir. Türkiye’nin gıda ihracatı ile ABD gıda ihracatının Türkiye’nin hammadde ihracatı üzerinde belirleyici etkisi olduğu, ABD gıda ihracatının Türkiye’nin gıda ithalat ve ihracatı üzerinde önemli etkisi olduğu bulgulanmıştır.