Özet

Fotoğraf makinesinin icadından önce en sık kullanılan görsel belgeleme yöntemlerinden bir olan gravürler, özellikle seyyahlar ve araştırmacılar tarafından yaygın şekilde kullanılmıştır. Batılı seyyah ve araştırmacıların Anadolu gezileri sırasında kayda aldıkları gezi notları ile bilgileri desteklemek için seyahatnamelerinde yer verdikleri gravürler, görsel belgeleme açısında Osmanlı’ya ait önemli belgelerdir. Anadolu topraklarını ziyaret eden seyyahlar için Van, tarihi, coğrafi ve kültürel özellikleriyle önemli rotalarından olmuştur. Van’ı ziyaret eden seyyahların seyahatnamelerde şehre ait mimari ve doğa temalı gravürlerinin yanında özellikle figür betimlemeleriyle kültürel bir imajın yansımaları olarak karşımıza çıkmaktadır.Çalışmada Van şehrine ait Avrupalı seyyahların seyahatnamelerinde bulunan gravürlerdeki figür kıyafetlerinin biçim, süsleme, malzeme ile bu özellikler bağlamında sosyo kültürel yapıya yönelik ipuçları doğrultusunda değerlendirmeleri yapılmıştır. Literatür araştırması sonucunda amaçsal örneklem yöntemi kullanılarak Van konulu gravürler arasından kıyafet özelliklerinin tasvir edildiği 20 gravür üzerinde değerlendirme yapılmıştır. Kıyafet özellikleri, seyyahların notları ve döneme ait yapılmış bilimsel çalışmalar ile desteklenmiş değerlendirmeler sonucunda ahalinin giyim kuşam özellikleri ortaya konulmuştur. Çalışmada giyim kuşam özelliklerinde kültür, inanç ve sosyo ekonomik imkânların etkili olduğu saptanmıştır.